Gerçek Adı : Süleyman-ı evvel
Osmanlıca Adı : سلطان سليمان اول
Doğum Tarihi : 06.11.1494
Doğum Yeri : Trabzon
Babası : I.Selim
Annesi : Hafize (hafsa) Valide Sultan (Türk-Kafkas)
Tahta Çıktığı Tarih : 30.09.1520
Tahta Çıktığında Yası : 25 yas, 11 ay
Saltanatının Sonu : 07.09.1566
Tahttan Ayrılma Sebebi : Ölüm
Saltanat Süresi : 45 yıl, 11 ay
Ölüm Tarihi : 07.09.1566
Ölüm sebebi : Felç
Öldüğü yer : Zivetgar
Gömülü Olduğu Yer : İstanbul / Süleymaniye Camii
Valilikleri : Bolu (1509), Kefe (1509-1512), Manisa (1513-1520)
KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN HAN’IN TUĞRALARI
Onuncu Osmanlı Padişahı I. Süleyman (Kanuni), I. Selim’in tek oğluydu. Çocukluğunun geçtiği Trabzon’da özel öğrenim gördü.1509’da şebinkarahisar, Bolu ve Kefe’de sancak beyliği, 1512-1520 arası Manisa Valiliği yaptı.30 Eylül 1520’de tahta çıktığı zaman 25 yaşındaydı. Saltanatta hak iddia edecek başka erkek kardeşi yoktu. Yaptığı kanunlarla ün yaptığı için ”Kanuni” olarak anıldı. Avrupa, Asya ve Afrika kapılarını, denizlerin kilit adalarını elinde tutmak için şanlı seferler düzenledi. İmparatorluğun her tarafını muhteşem eserlerle donattı. Osmanlı İmparatorluğu’nu ihtişamının doruğuna, devletin gücünü erişilmez bir düzeye çıkardı ve bundan dolayı da ”Muhteşem” olarak anıldı.
KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN HAN’IN KAFTANI
I. Süleyman yada Kanuni Sultan Süleyman olarak da anılmaktadır.10.OsmanlıPadisahı ve 89.İslam Halifesidir. Divan edebiyatında Muhibbi ve birçok batı ülkesinde Muhteşem Süleyman olarak da bilinir. Ayrıca 10.Osmanlı Sultanı olması sebebiyle On numarayı tamamlayan manasına gelen Saibü’l Asereri’l Kamilet de denmiştir.
Sultan Süleyman 1520 yılında I. Selim’in ardından tahta çıkmıstır.1521’de Belgrad,1522’de Rodos, 1526’da Mohaç, 1534’de Bağdat ve Tebriz, 1538’de Boğdan’ın tamamı ve Preveze, 1541’de Macaristan’ın tamamı, 1543’de Estergon, 1551’de Trablusgarp, 1553’deSafevi topraklarının bir kısmı, 1566’da Zivetgar eyaletlerini fethetti.I.Selim’den6.557.000 km2 olarak devraldığı Osmanlı İmparatorluğunu 46 yılda 14.893.000km2’ye ulaştırdı.(Avrupa’da 1.998.000 km2, Asya’da 4.169.000 km2, Afrika’da8.726.000 km2 olmak üzere) Zivetgar seferini tamamlayamadan fetih den bir gün önce hayatını kaybetti.
KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN HAN’IN KILICI
Kanuni Sultan Süleyman Han adına yapılmıştır. Kılıç çelik, altın ve meşinden yapılmıştır. Uzunluğu 93 cm’dir. Hacı Sungur’un imalatı olan kılıçta söyle yazmaktadır;
”Muhammed’in sırrı hürmetine, Haydar Ali’nin hakkı için, Sultan oğlu Sultan, Sultan Murad Han…Bu değerli kılıç, insanların en hayırlısı Selim hanın oğlu Sultan Süleymanındır. Allah ona zaferi bahseylesin”
MURASSA KILICIN ÜZERINDEKI FARSÇA BEYIT
Vezin: Mef’ülü / Failatü / Mefailü / Failün Mestane kostegan-i to her sü fotade’end Tig-itora meger ki be mey ab dade’end ?
Kılıcınla öldürdüklerin mestane düşmüş her bir yana ; Şarapla mı kılıcına su verdiler yoksa ?
KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN HAN’IN HANÇERİ
MELCHİOR LORK’UN 1550’Lİ YILLARDA BİZZAT GÖRDÜĞÜ SULTAN SÜLEYMANI RESMETTİĞİ PORTRESİ
45 yıl 3 ay 7 gün padişahlık yaptı. Saltanatının 2745 gününü (7.5 yıl) at sırtında seferlerde geçirdi.13 büyük seferinde at üzerinde yaklaşık 43.000 km kadar mesafekatetti.21 eyalet ve 250 sancaktan oluşan Osmanlı Devleti çok geniş sınırlara ulaştı.
KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN HAN’IN TAHTA ÇIKIŞI
Süleyman Han tahta çıkar çıkmaz bazı sorunları ele aldı. Babasının devrinde, İran’la ilişkilerin iyice bozulması üzerine her şeyden önce yasaklanan ipek ticaretini serbest bıraktı. Genç padişahın adaletli davranışı, kısa zamanda imparatorluğun her tarafında duyuldu ve Osmanlı tebası içinde tam bir güven ortamı yaratıldı. Bundan sonra tüccarlar ve yöneticiler islerini, onun, bilen kişilere hazırlattığı kanunlara uygun olarak yapacaklardı.
NAKKAS OSMAN’IN 1579YILINDA‘’SEMAILNAME’’ADLI ESERINDE YER ALAN SULTAN SÜLEYMAN’IN GENÇLIK YILLARI
Sultan Süleyman, başarılı bir asker, kudretli olarak kabul edilen bir devlet adamı, eşine nadir rastlanan bir devlet teşkilatçısıydı. Kanuni ünvanını kanunları yenileyip ek kanunlar yapıp, bunlara önem verdiği için verildi. Osmanlı’nın her çeşit yapılanması bu dönemde yükseldi. Ayrıca başarılı bir sair olan Sultan Süleyman, Muhibbi veya vezin gereği nadiren de olsa Muhib, I. Süleyman, Meftuni, Acizi mahlaslarını kullandığı hacimli divanında tam 2779 adet gazel bulunmaktadır ki, Divan sairleri arasında en fazla gazel yazmış olan Zati’nin bile ulaştığı gazel sayısı 1825’tir.Kanuni böylece Divan edebiyatının gazel rekorunu kırmıştır. Divan edebiyatında en çok gazel yazan şair olarak anılmaktadır.
BİR ŞİİR ÖRNEĞI
Halk içinde muteber (önemli) bir nesne yok devlet gibi
Olmaya devlet cihanda bir nefes sıhhat gibi
Saltanat didükleri ancak cihan gavgasıdır
Olmaya baht u saadet dünyada vahdet (Allah’a bir olmak) gibi
Ko bu ıys u isareti (yiyp içmeyi) çün kim fenadur akıbet
Yar-ı baki ister isen olmaya taat (itaat) gibi
Olsa kumlar sagısmca ömrüme hadd ü aded
Gelmeye bu sie-i çarh (kum sisesi) içre bir saat gibi
Ger huzur itmek dilersen ey Muhibbi farig ol
Olmaya vahdet cihanda küse-i uzlet gibi
Muhibbi l. Süleyman
KANUNİ SULTAN SÜLEYMANHAN’IN ZİVETGARDA Kİ TEMSİLİ MEZARI
# Kanuni Sultan Süleyman Han’ın vefat ettiği tarihten itibaren Zivetgar’da her yıl 7 Eylül de Türk-Macar Dostluk Haftası kutlanmaktadır.
# Dünyanın en büyük kanun yapıcılarından biri olan Kanuni Sultan Süleyman Han’ın büstü, Washington Parlemento Glaerisindeki en büyük 23 kanun yapıcı kişilik arasında yer almaktadır.
# Kanuni Sultan Süleyman Han’ın bir resmi, uyguladığı kanunlardan dolayı İspanya Parlementosun da yer almaktadır.
Süleymaniye Camii gravür
Kanuni Sultan Süleyman ve Hürrem Sultan / Süleymaniye Camii
Osmanlı İmparatorluğu’nun en parlak dönemlerinden birini simgeleyen Kanuni Sultan Süleyman, sadece askeri zaferleriyle değil, aynı zamanda Hürrem Sultan ile olan derin aşkı ve mimarlık alanındaki katkılarıyla da tanınır. Süleymaniye Camii ise, onun saltanatının sembolü olarak inşa edilmiş en önemli eserlerden biridir. Mimar Sinan tarafından tasarlanan bu muhteşem camii, İznik çinileriyle bezeli iç mekanları ve çarpıcı kubbesiyle ziyaretçilerini büyüler. Süleymaniye Camii, hem mimari yapı olarak hem de tarihî önemi açısından Osmanlı kültür mirasının vazgeçilmez bir parçasıdır.
EŞLERİ
1) Fülane Hatun
2) Gülfem Hatun
3) Mahidevran Sultan
4) Hürrem Sultan
1) FÜLANE HATUN
Dogum Tarihi : 1496
Ölüm Tarihi : 1550
Ölüm Yeri : İstanbul
Süleyman Han ile Olan Çocukları : Şehzade Mahmud, Şehzade Abdullah, Raziye Sultan
Fülane hatunun Manisa da ki saraya 1511 yılında girdiğinde adının hiç değişmemesi üzerine Arap asıllı olduğu düşünülmektedir. Kanuni Sultan Süleyman Han’ın Manisa valiliği sırasında hünkara sunulduğu düşünülmektedir. 1512 yılında şehzade Mahmud’u doğurduğu bilinmektedir. Fakat Süleyman Han çocuk yaşlarda olduğundan dolayı Fülane hatun ve şehzade Mahmud’la ilgilenmediği ve Mahidevran Sultan’ın hünkara sunulmasıyla birlikte güzelliği ve zekasıyla hünkarı etkilemiş olduğu ve şehzade Mustafa’yı doğurarak Fülane Hatun’u gözden düşürdüğü söylenmektedir. Şehzade Mahmud veliaht konumunda iken Süleyman Han’ın her yerde veliaht olarak Şehzade Mustafa’yı göstermesi Fülane hatun’un gözden düstüğünün örnek sebeplerindendir. Fülane hatun 1521 yılında hastalanıp ölen şehzade Mahmud’un ardından üstüne Gülfem Hatun’un, Mahidevran Sultan’ın ve en son Hürrem Sultan’ın gelmesiyle Fülane Hatun’u tamamen önemsiz bir duruma düşürmüştür. Bunun üzerine oğlunun acısı da eklendiğinde saray hayatından kurtulmak için kendini azlettirmiştir. Böylece saray hayatından uzaklaşmıştır.
ŞEHZADE MAHMUD
Doğum Tarihi : 1512
Ölüm Tarihi : 1521
1512 yılında doğmuş, 1521 yılında yeni kardeşinin doğduğu yıl ölmüştür. Fülane Hatun’un yaşayabilen tek şehzadesidir. Teammüllere göre veliaht şehzade olmasına rağmen hünkar tarafından şehzade Mustafa veliaht ilan edilmiştir. Sultan Süleyman daha padişahlığının ilk yıllarında iken şehzade Mahmud henüz 8 yasında iken hastalanmış ve ölmüştür.
ŞEHZADE ABDULLAH
Doğum Tarihi : 1514
Ölüm Tarihi : 28.10.1514
Hakkında pek bilgi bulunmamaktadır.
RAZIYE SULTAN
Doğum Tarihi : 1519
Ölüm Tarihi : 1561
Raziye Sultan, Süleyman Han ve Fülane Hatun’un kızıdır. Yahya Efendi’nin manevi kızı olduğu bilinen Raziye Sultan’ın kabri Yahya Efendi Türbesi’nde yer almaktadır.
2) GÜLFEM HATUN
Doğum Tarihi : Bilinmemektedir
Ölüm Tarihi : 1561
Süleyman Han ile Olan Çocukları : Şehzade Murad
Gülfem hatun Süleyman Han’ın eşlerindendir. Hakkında daha çok rivayete dayalı bilgiler edindiğimiz eşidir. Cariye kökenlidir. Yılmaz Öztuna, yazdığı kitapta Gülfem Hatun’un 1511 yılında Süleyman Han ile evlendiğini ve ikinci eşi olduğunu söylemektedir .Öztuna’ya göre 1519’da dünyaya gelen ve 12 Ekim 1521’de çiçek hastalığından vefat eden şehzade Murad’ın annesidir. Ayrıca Öztuna, Raziye Sultan’ın annesi olarak da Gülfem Hatun’u işaret etmektedir. Çağatay Uluçay ise, Gülfem Hatun’un Süleyman Han’ın üçüncü eşi olduğunu söylemektedir. Uluçay’a göre Süleyman Han, Hürrem Sultan’dan sonra Gülfem Hatun ile evlenmistir.1561 veya 1562yılında, Süleyman’ın emriyle öldürüldüğünü de ifade etmektedir. Bu iddianın sebebi ;mezar tasında ”Şehide-i saide” yani kutlu şehit anlamına gelen ifadelerin yer almasıdır. Ancak o dönemde çeşitli sebepler sonucu ölenlerin mezar taslarına da aynı şehit ifadelerinin yazıldığına rastlanmaktadır. Yapımı 1561’de tamamlanan ve tamamen kendi birikimiyle yaptırdığı Üsküdar’daki Gülfem Hatun Camii ile mektep ve türbesine ; 34 oda, 11 ev, 6 dükkan, 1 bahçe ve fırın vakfetmistir. Ancak 1930’daki yol çalışmaları nedeniyle türbe ve mektep yıkılmıştır. Gülfem Hatun’un mezarı ise, günümüzde minaresiz ve sade bir çatıyla örtülü olan camiinin bahçesinde yer almaktadır.
3) MAHIDEVRAN SULTAN
Gerçek Adı : Gülbahar Hatun / Bosfor
Doğum Tarihi : 1500 civarı
Doğum Yeri : Bursa
Ölüm Tarihi : 3 Subat 1581
Ölüm Yeri : Bursa
Gömülü Olduğu Yer : Bursa
Süleyman Han ile Olan Çocukları : Şehzade Mustafa
Bazı kaynaklarda adı Gülbahar Hatun olarak da anılmaktadır. 1500 yılı civarında doğmuş olup, ilk adının Bosfor olduğu ve Kırım kökenli olduğu söylenmektedir. Bazı kaynaklar ise Arnavut olduğunu yazmaktadır. Babasının adı çeşitli kaynaklarda farklı olarak yazılmıştır. Baba adı Bursa’daki Şehzade Mustafa türbesindeki mezarının sanduka levhasında Abdullah olarak geçmektedir. Ancak saray arşivindeki belgelerde Abdurrahman ve Abdülmennam olarak yazmaktadır. Süleyman Han, Saruhan sancakbeyi iken Süleyman Han’ın haremine girdi. 1515 yılında Süleyman’ın en büyük erkek çocuğu olan Şehzade Mustafa’yı dünyaya getirdi ve Mahidevran adını aldı. 1520 Eylülünde I. Selim’in (Yavuz) vefat etmesinin ardından Süleyman Han’ın Osmanlı padişahı olması üzerine çocuğuyla birlikte İstanbul Topkapı Sarayı’na geldi. Şehzade Mustafa yetişkinliğe ulaşınca Osmanlı geleneklerine uygun olarak Saruhan Sancak Beyi olarak görevlendirildi. Yine gelenek olduğu üzere annesi Mahidevran Sultan da olduğu oğlu ile birlikte Saruhan’a gitti. Mustafa’nın Amasya ve Karaman’daki valiliklerinde de onun yanında bulundu. 6 Ekim 1553 tarihinde Süleyman, Konya’da bulunan oğlu Mustafa’yı kendisini tahttan indirmeyi planladığı inancıyla boğdurttu. Mustafa’nın cenazesi Bursa’ya gönderilirken, Mahidevran ile Mustafa’nın kızı ve cariyeleri de Bursa’ya sürüldü.
Mahidevran Sultan son dönemlerinde iyice sefalet içinde kalmıştı. Bursa’da yaşadığı evin kirasını ödeyemez duruma gelmişti ve birçok yere borçlanmıştı. Hürrem Sultan’ın ölümünden sonra, 1563’te Bursa kadısı aracılığıyla Mahidevran borçlarını ödetip kendisine ödenek başlattırdı. Ertesi yıl ise Bursa Hisarı’nda, İmaret-i İsa mahallesinde Leyszade evini kendisine aldırttı. Kendisine verilen ödenekle geçinen Mahidevran, oğlu Mustafa’nın Muradiye’deki mezarının üstüne Mustaf-i Cedit Türbesi’ni yaptırdığı söylenmektedir. Türbenin bakımı içinde evinin yanında iki de değirmen ve yüz bin dirhem gümüş para vakfetti. 3 Şubat 1581 tarihinde vefat etti ve oğlunun yanına gömüldü.
SEHZADE MUSTAFA
Doğum Tarihi : 1515
Doğum Yeri : Manisa
Ölüm Tarihi : 6 Ekim 1553
Ölüm Yeri : Konya
Gömülü Olduğu Yer : Bursa
Hocaları : Celalzade Salih Çelebi, Manisalı Senai Mehmed Çelebi, Hayreddin Hızır Efendi, Sems Efendi, Şair Lali Çelebi, Karaçelebizade Hicri Mehmed Muhyiddin Efendi, İstanbul Kadısı, Şair Muhyiddin Mehmed Hüseyni Efendi, Süleyman Han’ın süt kardeşi Mustafa Sururi Efendi (Sultan Mustafa adına Bahrü’l-Maarif ve Zahiretü’l-Mülük’ü yazmıştır. Şehzade Mustafa’nın katli üzerine Süleyman Han ile alakasını kesip bir daha görüşmediği söylenir.)
1515 yılında babası Süleyman Han’ın sehzadeligi sırasında Manisa’da dünyaya geldi. Dedesi Selim Han’ın 1520’de hayatını kaybetmesi üzerine Osmanlı tahtına oturmak üzere İstanbul’a giden babasının yanında İstanbul’a gitti. Hürrem Sultan’ın, Süleyman Han’ın sarayına girmesinden sonra annesi Mahidevran Sultan ile Hürrem Sultan arasında, Süleyman Han’ın vefatından sonra taht kavgası büyüyerek bir mücadeleye dönüştü. Şehzade Mustafa, 1533-1541 yılları arasında Saruhan Sancak Beyi olarak görev yaptı. Saruhan (Manisa), padişah adayının görev yaptığı yer olarak kabul edilirdi. 1541’de Amasya Sancak Beyliği’ne atandı; Saruhan Sancak Beyliği’ne ise kardeşi Şehzade Mehmed getirildi. Şehzade Mehmed’in beklenmedik şekilde 1543’de ölümünden sonra Saruhan Sancak Beyliği’ne Şehzade Selim getirilirken; Şehzade Mustafa ise Konya Sancak Beyliği’ne atandı. Taht yarışında Şehzade Mustafa’yı bertaraf edebilmek için Sadrazam Damat Rüstem Paşa tarafından sahte mektuplar üretildiği düşünülmektedir. Mektupları Hürrem ve Mihrimah Sultan ile işbirliği yaparak planladığı iddia edilmektedir. Bu mektuplar, Şehzade Mustafa’nın babası hayatta iken onun tahtına göz diktigini gösterir niteliktedir. Yaşlanan babasını tahttan indirmek için İran Şahı Şah Tahmasb ile iletişim halinde olduğuna dair sahte mektuplar olduğu öne sürülmektedir.
İRAN ŞAHI / ŞAH TAHMASB
Başlangıçta iddialara inanmayan Süleyman Han’a kanıt olarak mektupların eline geçmesi sağlanmıştır. Süleyman Han, Nahçıvan seferine çıktığında Konya Ereğli tarafında (bugünkü Akhüyük Köyü) konakladığı sırada el öpmeye gelen şehzade Mustafa’yı otağında boğdurttu. Şehzade’nin saray hademelerinden Zal Mahmut Ağa’nın arkanından saldırması sonucu hayatını kaybettiği düşünülür. Ancak bazı kaynaklar bu görevi saray cellatlarının üstlendiğini göstermektedir. Cesedi çadırın önüne asılmış, cenazesi daha sonra Bursa’ya gönderilerek II. Murad Türbesi yakınına defnedilmiştir. Bu olaya tanık olan şehzade Cihangir’in de olayın duygusal etkisini üzerinden atamadığı ve hastalandığı iddialar arasındadır. Babası ile sefere devam eden genç şehzade, Halep’te hayatını kaybetmiştir. Bu olayların üzerine tahtada olarak Hürrem Sultan’ın oğulları Şehzade Beyazıd ve Şehzade Selim kalmıştır. Şehzade Mustafa’nın türbesinin, 1555 yılında kardeşi Şehzade Selim tarafından yapıldığı söylenmektedir. Şehzade Mustafa’nın ölümü askerler ve halk arasında büyük tepki yarattı. Yeniçeriler, olaydan sorumlu gördükleri Rüstem Paşa’nın çadırına saldırdılar ancak onu bulamadılar. Matem göstergesi olarak öğlen yemeği yemediler ve Rüstem Paşa’nın azlini istediler. Süleyman Han artan baskı karşısında aynı gün Rüstem Paşa’yı görevden alıp yerine Kara Ahmet Paşa’yı getirdi. Şehzade Mustafa’nın ölümü üzerine Fünuni, Rahmi, Edirneli Nazmi, Muini, Müdami, Sami, Kara Fazlı, Nisayi, Seyh Ahmed Efendi, Selimi, Kadiri gibi şairler mersiyeler yazdılar. Hakkında yazılmış en tanınmış mersiye, Tascalı Yahya Bey tarafından yazılanıdır. Ölümünden sonra Şehzade Mustafa adına “Düzmece Mustafa” isyanı adlı bir isyanın başlatıldığı düşünülür. Şehzadenin celladın elinden kurtulduğunu ve kendisinin Şehzade Mustafa olduğunu söyleyerek tahta yürümeye kalkışan “Düzmece Mustafa”, Orhan Asena’nın Ya Devlet Başa Ya Kuzgun Lese adlı oyununda konu edilir. Amasya’daki şehzadeler Müzesi’nde Şehzade Mustafa’nın bir balmumu heykeli vardır.
ŞEHZADE MUSTAFA’NIN BALMUMU HEYKELİ
Sehzade Mustafa, sairdi. (Mahlası Muhlisi, Ahi Tezkire). Hattat idi. (Elyazısı: Viyana, Şark yazmaları, No: 998 de nesih ile yazılmış Süleyman-name) Manisa Bozdağ’da, cami, saray, türbe, çeşmeler yaptırmıştır. Irakeyn ve Korfu seferinde (1534, 1536, 1537) ve Boğdan seferinde Anadolu muhafızı, 9. seferde (1541) İstanbul muhafızı olarak görevlendirilmiştir.
KAYNAK :
Osmanlı Tarihi / Vatan Gazetesi
Ayşenur Ergün / Üç Kıtanın Hakimi
wikipeida.org
wikimedia.org
ee.bilkent.edu.tr
internetamasya.com
mailce.com
webhatti.com
maviruj.com
gifanimasyon.com
cengizdamar.blogcu.com
kanunivakfi.org
lodtr.com
istanbul.net
Yorum bırakın